Stimuleren en verduurzamen van thermische energie in Vlaanderen

Ongeveer de helft van de energie in Vlaanderen wordt gebruikt voor verwarming en koeling van gebouwen en productieprocessen. Om de energietransitie te realiseren – d.i. een klimaatneutraal energiesysteem te bekomen – is het nodig  thermische energie te halen uit duurzame energiebronnen – rekening houdend met het technisch-economisch potentieel – zoals (kleinschalige) biomassa, de biologische en niet-recycleerbare fractie van afval, restwarmte biogas, groene stroom, aardwarmte en andere vormen van omgevingswarmte uit bodem, lucht en water. Het stimuleren van duurzame thermische energiebronnen alsook de daarbij horende infrastructuur via thermische netten en opslag kan een essentiële bijdrage leveren aan de energietransitie. Daarnaast kan thermische energie – in het kader van de “Vlaamse Energievisie” en de daaraan verbonden acties, alsook aan het intra-Belgische energiepact en het nationaal energie- en klimaatplan – een stuk van de puzzel vormen. Dit vereist echter een gedegen analyse, probleemschets en het aanreiken van potentiële oplossingen.

Deze verkennende nota is hierop gericht en geeft in eerste instantie een overzicht van definities, actoren, cijfermateriaal en beleidsomkadering inzake thermische energie –om voldoende kennis en inzicht te ontwikkelen over verwarming en koeling. Officiële rapporten met betrekking tot het mondiale alsook het Europese, Belgische en Vlaamse niveau worden hierin betrokken, om alzo verschillen en vooral parallellen in kaart te brengen.

Aanvullend wordt gewezen op enkele ernstige tekortkomingen die nodig zijn voor het ontwikkelen van een visie op de concrete maatregelen die nodig zijn om duurzame verwarming en koeling in Vlaanderen te kunnen stimuleren. De twee meest beduidende hiaten zijn het gebrek aan het nodige cijfermateriaal alsook de gebrekkige uitwerking van de link tussen energie en ruimtelijke elementen.

Om te evolueren naar een duurzame verwarming en koeling moeten een aantal organisatorische, technische en economische drempels weggewerkt worden. Op hoofdlijnen zijn de grootste problemen voor het stimuleren van thermische netten gekend: de investeringen zijn hoog, de rendementen zijn laag, er is slechts beperkt ruimte voor prijsverhoging en vele actoren zijn afhankelijk van elkaar om de investeringen succesvol te laten krijgen. In het laatste hoofdstuk worden er hiervoor suggesties aangereikt. Zo is het in eerste instantie essentieel om de nodige puzzelstukken van thermische energie in de vorm van cijfermateriaal te onderzoeken en kenbaar te maken. Daarna dient het imago en de betrouwbaarheid van thermische energie versterkt te worden. Specifiek voor Vlaanderen is er bij de energie nog een aandeel bruikbare en nuttige warmte beschikbaar die tot op heden voor het overgrote deel onbenut wordt: restwarmte.

Tot slot is het eigen aan energie om verschillende vormen aan te nemen, waaronder thermische energie. De doelbewuste reconversie van of in thermische energie biedt heel wat mogelijkheden, waaronder het stabiliseren van een teveel of tekort. In de stapsgewijze transitie naar een klimaatneutrale samenleving zal het balanceren en transformeren van energie (in al haar vormen) alsmaar belangrijker worden.

Coördinator

: Naam	Stefanie Corens
: Functie	adviseur (klimaat- en energiebeleid)
: Organisatie	Minaraad
: E-mailadres	stefanie.corens@minaraad.be
: Telefoon	02 558 01 32

Co-auteur(s)

: Naam	Jan Verheeke
: Functie	secretaris (algemene leiding)
: Organisatie	Minaraad
: E-mailadres	jan.verheeke@minaraad.be
: Telefoon	02 558 01 36 of 0496 51 72 59