Het Vlaams Hervormingsprogramma Europa 2020

Op 2 december 2010 heeft minister-president Kris Peeters het ontwerp Vlaams Hervormingsprogramma Europa 2020 overgemaakt aan de Minaraad. De Minaraad maakt van deze gelegenheid gebruik om in het bijzonder een aantal discussiepunten in het klimaat- en energiedebat onder de aandacht te brengen en om haar mening hierover kenbaar te maken.

2050 als horizon voor duurzame ontwikkeling
De Europa 2020 strategie streeft naar slimme, duurzame en inclusieve groei en beoogt een structurele hervorming van de Europese economie. Omdat structurele hervormingen een lange termijnvisie vereisen, vraagt de Minaraad dat Vlaanderen het 2050 perspectief hanteert bij de implementatie van de Europa 2020 strategie waarbij de doelstellingen voor 2020 worden gezien als een afgeleide van de doelstellingen voor 2050.

20% minder broeikasgasemissies tegen 2020
De 20-20-20-doelstellingen van het Europees klimaat- en energiepakket zijn opgenomen als centrale streefcijfers in de Europa 2020 strategie.

Sinds 2008 staat het voorstel voor een belasting op CO2 opnieuw op de Europese politieke agenda, in de vorm van een herziening van de energiebelastingsrichtlijn. De Minaraad meent dat Vlaanderen en België zich terzake moeten voorbereiden op een standpuntbepaling.

Wat betreft het Vlaams klimaatbeleid herhaalt de Minaraad dat de huidige politieke impasse waarin ons land zich bevindt – wat leidt tot het uitblijven van een intern Belgische lastenverdeling van de nationale doelstellingen in het kader van het Europees klimaat- en energiepakket – niet kan worden ingeroepen om geen vooruitgang te boeken in het Vlaams klimaatbeleid. De wel bekende nationale streefcijfers kunnen immers gebruikt worden als richtinggevende doelstelling.

De Minaraad vraagt dat bij de opmaak van het nieuwe klimaatbeleidsplan een lange termijnvisie wordt gehanteerd. Zo zouden de thematische werkgroepen in het kader van de nieuwe Vlaamse klimaatconferentie het 2050 perspectief als leidraad moeten hanteren. Gegeven de veelzijdigheid en complexiteit van een doeltreffend adaptatiebeleid vraagt de Minaraad verder dat het adaptatieplan wordt voorbereid op basis van een volwaardig proces waarin de stakeholders tijdig betrokken worden

Het aandeel hernieuwbare energie bedraagt 20% in 2020
De EU is goed op weg om de doelstelling inzake hernieuwbare energie te halen. De Minaraad benadrukt echter dat deze doelstelling moet kaderen binnen een lange termijnperspectief (100% hernieuwbare energievoorziening tegen 2050). De Minaraad benadrukt in deze context dat het gebruik van biomassa niet onomstreden is. De Minaraad wijst op de indirecte effecten van de teelt van biobrandstoffen en vraagt de ontwikkeling van duurzaamheidscriteria voor vaste biomassa.

De EU is in het kader van de internationale klimaatonderhandelingen de verbintenis aangegaan om low carbon development strategies te ontwikkelen. Er is momenteel nog geen visie over hoe ons land kan evolueren naar een koolstofarme energievoorziening. De Minaraad vraagt dat Vlaanderen en België, in navolging van de Europese Commissie en een toenemend aantal andere lidstaten, ook een strategie uitwerken om tegen 2050 te evolueren naar een samenleving op basis van 100% hernieuwbare energie.

20% energiebesparing tegen 2020
De EU zit niet op schema wat betreft haar doelstelling om tegen 2020 20% energie-efficiënter te zijn. De Minaraad meent dat een belangrijke stap in de richting van meer energie-efficiëntie erin bestaat het juridisch kader ter zake te versterken en een bindende energiebesparingsdoelstelling aan te nemen op EU-niveau.

Het Vlaams Gewest had in 2007, samen met Finland en Luxemburg, de hoogste energie-intensiteit van de EU15. De Minaraad betreurt dat het Nationaal actieplan hernieuwbare energie geen melding maakt van het enorme potentieel om energie te besparen. De Minaraad vraagt dat Vlaanderen het tweede energie-efficiëntie actieplan aanwendt om zichzelf een ambitieuze energiebesparingsdoelstelling op te leggen in lijn met de Europese doelstelling om 20% energie-efficiënter te worden tegen 2020.

Kerninitiatief “Efficiënt gebruik van hulpbronnen”
De Minaraad merkt op dat de doelstellingen van duurzame ontwikkeling verder reiken (zowel in tijd als ruimte) en inhoudelijk meer omvatten dan de genoemde prioriteiten van slimme, duurzame en inclusieve groei. In dit opzicht onthaalt de Minaraad het kerninitiatief “Efficiënt gebruik van hulpbronnen” voorzichtig positief als een eerste stap in de goede richting. De belangrijkste kritiek op dit kerninitiatief is dat het te vaag blijft en te optimistisch is. Enkel het efficiënter gebruiken van natuurlijke hulpbronnen zal niet volstaan. Het in absolute termen minder verbruiken van natuurlijke hulpbronnen is noodzakelijk.

De Minaraad vraagt dat het ontwerp Vlaams Hervormingsprogramma de doorvertaling van Richtsnoer 5 breder invult dan het streven naar materiaal- en energie-efficiëntie en hierbij ook uitdrukkelijk aandacht heeft voor het beheer van en het zuinig omgaan met natuurlijke hulpbronnen zoals water en biodiversiteit, twee factoren die in Vlaanderen sterk onder druk staan.

De Minaraad keurde het advies goed mits onthouding van de SERV-partners.